J. S. Bach – De apocalyps
De opera, die bach nooit schreef
De nieuwe ‘Bach-opera’, een productie uit Den Haag door het vernieuwende label OPERA2DAY en de gerenommeerde Bach-experts van de Nederlandse Bachvereniging – met een voor Münster oud en tegelijkertijd zeer actueel thema. De componist van zulke diep emotionele cantates en passies zou zeker ook een groot operacomponist zijn geweest. Geïnspireerd door dit idee werd ‘de opera die Bach nooit schreef’ gecreëerd. Gebaseerd op een concept van Shunske Sato wordt de muziek van Bach in ‘J.S. Bach – De Apocalyps’ volgens de historisch geïnformeerde uitvoering in een nieuwe context geplaatst. Panos Iliopoulos heeft aangrijpende fragmenten uit Bachs werken verzameld en deze met zijn eigen muziek en het libretto van Thomas Höft tot een volledig gecomponeerd geheel verweven.
‘J.S. Bach – De Apocalyps’ vertelt het waargebeurde verhaal van de Nederlandse wederdoper Jan van Leiden. In de 16e eeuw was de Nederlandse acteur, kroegbaas en kleermaker de leider van de ‘wederdopers’ (zoals ze door traditionele christenen werden genoemd). Ze verkondigden het einde van de wereld en stichtten in Münster een staat met Van Leiden als ‘koning’, die redding beloofde maar uitgroeide tot een dictatuur. De opera volgt Jan tot zijn uiteindelijke bekentenis in de dodencel, van zijn aanvankelijke enthousiasme voor de wederdoperij tot zijn extravagante en meedogenloze heerschappij in Münster en de bloedige ondergang van zijn fundamentalistische terreurregime. Populisme, polarisatie, radicalisering. Eindtijdvoorspelling en Apocalyps. In de jaren 1530 in de Westfaalse domstad. En in 2024?
De Nederlandse Bachvereniging werd in 1921 opgericht om Bachs Matthäus Passion uit te voeren in de Grote Kerk van Naarden en is sindsdien uitgegroeid tot een vocaal en instrumentaal ensemble van internationaal belang. Het brengt de crème de la crème van Oude Muziek-vertolkers samen, en niet alleen uit Nederland. De video’s van het project All of Bach, dat tot doel heeft alles van Bach op te nemen, zijn gratis beschikbaar op YouTube.
‘We vinden opera opnieuw uit om mensen van nu te inspireren en te ontroeren.’ Zo omschrijft OPERA2DAY haar aanpak om nieuwe opera’s op het podium te brengen. De producties combineren relevante verhalen en meeslepende muziek met krachtige ensceneringen om het publiek te raken en actuele kwesties tastbaar te maken. Altijd gericht op kwaliteit, originaliteit en toegankelijkheid, spelen ze met alle aspecten van een voorstelling: de enscenering, de muziek, het verhaal, de theatercodes, de uitvoeringslocatie, de theaterervaring. Gerenommeerde muziekensembles, dirigenten, muzikanten en zangers zijn bij de producties betrokken.
Cast
OPERA2DAY & Nederlandse Bachvereniging
Hernán Schvartzman Muzikale leiding
Serge van Veggel Scenario, regie
Thomas Höft Libretto
Jan van Leyden Florian Sievers, tenor | Bernhard Knipperdollinck Wolf Matthias Friedrich, bas/bariton | Bisschop / Jan Matthijsz James Hall, countertenor | Dieuwer Brouwersdochter Cecilia Amancay Pastawski, Georiga Burashko, mezzosopraan | Bernhard Rothmann Mattijs van de Woerd, bariton | Henrick Hendrickz / Jacob Dusentschuer Kaspar Kröner, Oscar Verhaar, countertenor | Claes Janssen / Gezant / Kapelaan Johannes von Siburg Wiebe-Pier Cnossen, bariton | Marijtje IJsbrandsdochter / Elisabeth Wandscherer Michaela Riener, sopraan | Heinrich Gresbeck Jobst Schnibbe, acteur | Katharina Lauren Armishaw, sopraan | Vrouw in rebelse groep (scene 3) Emilie Wijers, alt | Vriend van Jan van Leyden Mike Wijdenbosch, acteur | Hoofdman van de bisschop Freek van Zonsbeek | Soldaten van de bisschop Boris van Bochoven, Janusz Pawlak, Zweitze Zwart, Romy Nijendaal, Madhu Teunissen
VOCALISTEN NEDERLANDSE BACHVERENIGING: Sopraan: Aldona Bartnik, Amelia Berridge, Heleen Bongenaar, Lauren Armishaw | Alt: Emilie Wijers, Oscar Verhaar, Iris Bouman, Mercè Bruguera Albello | Tenor: Joao Moreira, Emilio Aguilar, Hugo Maille, Carlos Negrín Lopez | Bas: Matthew Baker, Bram Trouwborst, Hidde Kleikamp, Mitchell Sandler, Samuel Wong
INSTRUMENTALISTEN NEDERLANDSE BACHVERENIGING: Viool: Cecilia Bernardini, Evgeny Sviridov, Lidewij van der Voort, Annelies van der Vegt, Andrew Wong, Sayuri Yamagata, Anneke van Haaften | Altviool: Femke Huizinga, Isabel Franenberg | Cello: Lucia Swarts | Contrabas: Robert Franenberg, Guiseppe Ciraso Cali | Viola da gamba: Mieneke van der Velden, Anna Lachegyi | Traverso: Marten Root, Doretthe Janssens, Aysha Wills | Hobo: Rodigro Lopez Paz, Katharina Verhaar | Fagot: Benny Aghassi, Hannah Voss | Trompet: Christopher Price, Amir Rabinovitz | Percussie: Marianna Soroka | Orgel, klavecimbel: Menno van Delft, Andrea Friggi | Theorbe: Mike Fentross, Regina Albanez
Theater Münster
Een jong team van architecten – Harald Deilmann, Max von Hausen, Ortwin Rave en Werner Ruhnau (Architektenteam Münster) – bouwde van 1954 tot 1956 het stadtheater van Münster, het eerste nieuwe theatergebouw in de Bondsrepubliek Duitsland. Het moderne gebouw, dat het Rombergschen Hof (1779) van Wilhelm Ferdinand Lipper verving, dat in de Tweede Wereldoorlog was verwoest en waarvan het de ruïnes integreerde, doorbrak de clichés van de naoorlogse architectuur. Het werd in heel Europa gevierd als een ‘bevrijdende bliksemstraal’ (Ernst May) van de theaterarchitectuur. ‘Het uiterlijk wordt gekenmerkt door in elkaar grijpende constructies: de foyer, het auditorium en de toneeltoren tussen de Martini- en de Apostelkerk verspringen diagonaal over het kruispunt en vormen zo een inloopsculptuur. […] Terwijl de begane grond bewust laag en donker is gehouden, verrassen het trappenhuis en de bovenste foyer door hun transparantie en overvloed aan licht.’ (Stefan Rethfeld, Sylvaine Hänsel: Architekturführer Münster/Architectural Guide to Münster. Berlin 2017, p. 129) Boven de ingang bevindt zich de sculptuur ‘Raum-Zeitplastik’ van Norbert Kricke.